Vì sao nhiều ứng dụng UI/UX kém vẫn tồn tại bền vững? Góc nhìn Product & Hành vi người dùng
1. Giao diện đẹp không phải yếu tố quyết định
Trong nhiều cuộc thảo luận về thiết kế sản phẩm, chúng ta thường mặc định rằng một ứng dụng muốn thành công phải đẹp, hiện đại, mượt mà. Nhưng thực tế thị trường lại chứng minh điều ngược lại: có những app nhìn rất “thô ráp”, bố cục lộn xộn, màu sắc lỗi thời… mà vẫn có lượng người dùng ổn định nhiều năm liền.
Lý do rất rõ ràng: người dùng không rời bỏ ứng dụng vì nó xấu; họ rời bỏ khi ứng dụng không giải quyết được vấn đề.
Nếu một sản phẩm giúp họ hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn, ít phiền toái hơn hoặc không có lựa chọn thay thế, họ sẽ tiếp tục sử dụng dù giao diện chẳng mấy thân thiện.
2. Giá trị cốt lõi quan trọng hơn vẻ ngoài
Phần lớn người dùng phổ thông có một tiêu chí rất cơ bản: **“Tôi có đạt được thứ tôi cần nhanh hay không?”**
Một app hỗ trợ tác vụ quan trọng như chuyển khoản, điểm danh, làm báo cáo hay đăng ký dịch vụ… nếu giúp người dùng tiết kiệm thời gian và công sức, họ sẵn sàng chấp nhận giao diện chưa tối ưu. Đẹp chỉ là phần thưởng; còn hiệu quả là điều bắt buộc.
Trong thực tế phát triển sản phẩm, rất nhiều giải pháp UI/UX hoàn hảo trên lý thuyết lại không tạo ra bao nhiêu giá trị thực tế. Ngược lại, có những ứng dụng không tuân thủ bất kỳ quy tắc thiết kế hiện đại nào nhưng vẫn giải quyết đúng nhu cầu rất cụ thể – thế là đủ để người dùng gắn bó.
3. “Độc quyền theo thói quen” – nhóm app người dùng buộc phải sử dụng
Có những ứng dụng tồn tại không phải nhờ trải nghiệm tốt, mà vì **người dùng không có lựa chọn khác**.
Chẳng hạn:
App nội bộ của cơ quan, doanh nghiệp
Hệ thống học – thi – báo cáo
Công cụ liên quan đến thủ tục hành chính hoặc dịch vụ công
Ứng dụng bắt buộc trong quy trình nghiệp vụ
Những app này có thể khó dùng, rườm rà, thiếu logic… nhưng người dùng vẫn phải sử dụng hàng ngày. Sau một thời gian đủ dài, thói quen hình thành, và việc “ghét” sẽ biến thành “chịu được”.
4. Chi phí chuyển đổi quá lớn
Ngay cả khi có ứng dụng khác đẹp hơn, thông minh hơn, điều này không đảm bảo người dùng sẽ chuyển sang dùng thử.
Lý do lớn nhất là chi phí tâm lý và thời gian để học lại.
Người dùng sẽ phải:
Làm quen với giao diện mới
Nhập lại dữ liệu
Hiểu lại quy trình
Chấp nhận rủi ro sai sót khi vừa chuyển đổi
Với phần lớn người dùng, đặc biệt là nhóm không quá am hiểu công nghệ, hành động “học lại từ đầu” chính là rào cản mạnh nhất. Vì vậy, họ thường chọn giải pháp “dùng tiếp cái đang dùng”, dù nó chưa hề tối ưu.
Trong hành vi người dùng, sự lười biếng là một động lực mạnh hơn thẩm mỹ.
5. Khi mục tiêu kinh doanh lấn át trải nghiệm người dùng
Không ít ứng dụng có UI/UX kém không phải vì đội ngũ thiết kế yếu, mà vì **ưu tiên kinh doanh** buộc họ phải làm vậy.
Một số ví dụ phổ biến:
Cần ra tính năng mới thật nhanh để chạy KPI
Sản phẩm phải đáp ứng nghiệp vụ phức tạp trong khi không đủ thời gian tinh chỉnh
Hệ thống cũ không thể thay đổi toàn bộ mà chỉ có thể “vá” thêm
Tài nguyên giới hạn, cần ưu tiên backend hoặc logic trước UI
Trong những bối cảnh này, UI/UX thường bị đẩy xuống dưới cùng trong danh sách ưu tiên.
Kết quả: ứng dụng có thể không đẹp, không tinh tế, nhưng doanh nghiệp vẫn vận hành tốt – thậm chí tăng trưởng bình thường.
6. Kết luận: UI/UX tốt giúp sản phẩm vượt trội, nhưng không phải yếu tố sống còn
Một giao diện tốt là lợi thế cạnh tranh quan trọng, giúp sản phẩm dễ tiếp cận và dễ mở rộng. Nhưng để một ứng dụng tồn tại lâu dài, yếu tố quyết định vẫn luôn là: **nó có giải quyết được vấn đề quan trọng của người dùng hay không.**
UI/UX đẹp giúp người dùng thích.
Giải pháp mạnh giúp người dùng cần.
Và trong thế giới sản phẩm, “cần” vẫn luôn thắng “thích”.
